Tiểu sử của Nguyễn Nhạc (? - 1793)

Nguyễn Nhạc hay còn gọi là Nguyễn Văn Nhạc, là vị vua sáng lập ra nhà Tây Sơn, ở ngôi hoàng đế từ năm 1778 đến năm 1788 ông xưng là Thái Đức đế. Từ năm 1789 - 1793 ông xưng là Tây Sơn vương. Tục gọi Nguyễn Nhạc là “Đức Ông Cả”, quê ấp Tây Sơn Thượng, huyện An Khê, tỉnh Bình Định (nay thuộc huyện Tây Sơn). Thân phụ là Hồ Phi Phúc (sau đổi sang họ Nguyễn), vốn người huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, di cư vào sống ở Bình Định.

Năm Tân Mão 1771 lực lượng nghĩa quân do ông lãnh đạo dấy lên từ đất Tây Sơn, lần chiếm ra đến Quảng Nam và quét sạch quân chúa Nguyễn ở khu vực phía Nam Bình Định. Tiếng tăm ông vang dậy toàn quốc, nên chúa Trịnh phong ông làm Quảng Nam trấn thủ Tuyên kí đại sứ, cung Quận Công. Tháng 4 năm Đinh Mùi (14-6-1787) ông lên ngôi Hoàng đế lấy hiệu là Thái Đức, phong Nguyễn Lữ làm Tiết chế, Đông Định vương, coi sóc các tỉnh miền Nam, Nguyễn Huệ làm Long Nhượng tướng quân, Bắc Bình vương lo bình định các tỉnh phía Bắc Quảng Nam. Sau khi lên ngôi hoàng đế, ông trở nên cầu an hưởng lạc, giảm sút ý chí chiến đấu.

Được ít lâu ông và Nguyễn Huệ bất hòa, Nguyễn Huệ đem quân vây đánh thành Qui Nhơn, ông phải thân lên thành kêu gọi tình ruột thịt, Nguyễn Huệ động lòng mới cho quân rút quân về Thuận Hóa. Nhưng cũng từ đó lực lượng của ông chỉ ở khu vực phía Nam Quảng Nam rồi ngày càng suy yếu.

Sau trận công thành năm 1787 của Nguyễn Huệ, ông càng ngày càng “buồn rầu và xấu hổ” đến tháng 12-1793, thì qua đời (có sách chép ông bị đầu độc) hưởng dương 56 tuổi.