Sự kiện Chiến dịch giải phóng Đà Nẵng (1975 - 1975)

Thực hiện sự chỉ đạo của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh, Quân khu Trị Thiên, Quân đoàn 2, Quân khu 5, đã mở chiến dịch Đà Nẵng (từ ngày 26.3 đến ngày 29.3.1975), tiến công tiêu diệt toàn bộ quân địch ở Quảng Đà, không cho chúng có điều kiện củng cố lực lượng và bố trí thế chiến lược mới. Nhằm tiêu diệt lực lượng thuộc Quân đoàn 1 - Quân khu 1 quân đội Việt Nam Công hòa (VNCH) co cụm phòng thủ tại Đà Nẵng, trong Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975.

Tại Đà Nẵng, lực lượng của quân VNCH khoảng 75.000 tên, gồm: Sở chỉ huy Quân đoàn 1 - Quân khu 1, Sư đoàn thủy quân lục chiến 1 (có tàn quân của Lữ đoàn 147), Sư đoàn bộ binh 3, tàn quân của các sư đoàn bộ binh 1 và 2, Sư đoàn không quân 1 (279 máy bay, trong đó có 96 máy bay chiến đấu), Liên đoàn biệt động quân 17, Thiết đoàn 11 và tàn quân của Thiết đoàn 20, 7 tiểu đoàn pháo binh, 15 tiểu đoàn bảo an, 240 trung đội dân vệ và 24.000 phòng vệ dân sự.

Lực lượng Quân đội nhân dân Việt Nam tham gia chiến dịch có Quân đoàn 2 (thiếu Sư đoàn 324) và Quân khu 5 (gồm Sư đoàn bộ binh 2, Lữ đoàn bộ binh 52, 2 tiểu đoàn tăng thiết giáp, 1 tiểu đoàn pháo binh, 2 trung đoàn và 3 tiểu đoàn bộ đội địa phương, du kích và lực lượng tự vệ, biệt động...) tiến hành. Bộ Tư lệnh chiến dịch do đồng chí Lê Trọng Tấn làm Tư lệnh, đồng chí Chu Huy Mân làm Chính ủy.

Thực hiện chiến dịch giải phóng Đà Nẵng, từ ngày 26/3, trên các hướng, Quân giải phóng bắt đầu tiến công các vị trí phòng thủ vòng ngoài của địch, mở đường tiến vào thành phố. Ở hướng Bắc, Quân đoàn 2 đánh chiếm Phước Tường, Lăng Cô, đèo Hải Vân, kho xăng Liên Chiểu, tiến vào trung tâm thành phố. Ở hướng Nam, các đơn vị chủ lực Quân khu 5 và lực lượng vũ trang Quảng Đà pháo kích chặn các cửa biển, đánh chiếm quận lỵ Duy Xuyên, Vĩnh Điện, thị xã Hội An, sân bay Nước Mặn, bán đảo Sơn Trà, căn cứ Bộ Tư lệnh Quân đoàn 1 ngụy, sân bay Đà Nẵng, tiến vào cắm cờ trên nóc Tòa thị chính thành phố. Nhân dân nổi dậy giành quyền làm chủ khắp nơi.

Đến 15 giờ ngày 29.3.1975, Quân giải phóng làm chủ căn cứ quân sự liên hợp Đà Nẵng và bán đảo Sơn Trà, giải phóng hoàn toàn thành phố Đà Nẵng và toàn tỉnh Quảng Đà.

Kết quả, Quân giải phóng loại khỏi vòng chiến đấu toàn bộ lực lượng còn lại của Quân đoàn 1 - Quân khu 1 của VNCH, thu khối lượng lớn vũ khí, phương tiện chiến tranh gồm 129 máy bay, 80 xe tăng - thiết giáp, 47 tàu xuồng, 216 khẩu pháo, 184 xe vận tải cùng toàn bộ kho tàng đạn dược, lương thực, thực phẩm.